Dîvânü Lügâti’t-Türk’teki Tang sözünün XIX. Yüzyıl Kokand şairlerindeki tezahürü

Dr. Atabek RUSTAMBEKOĞLU

Kâşgarlı Mahmud’un Dîvânü Lügâti’t-Türk (DLT) adlı eserindeki bir çok söz Türklerin sonraki dönem edebi ve konuşma dillerinde kullanılagelmiştir. Ayrıca, Özbek ediplerinin eserlerinde de bu önemli eserdeki sözleri görmek mümkündür. Biz burada DLT’teki bir söze ve o sözün bazı Özbek şairlerinin şiirlerindeki yorumuna dikkat çekmek istiyoruz. Dîvânü Lügâti’t-Türk’te1 – tang2 (ٺٱنڭ (sözü için birkaç Özbekçe karşılık verilmiş: 1) élak; 2) ecayip, ğalat, ilginç, te’ccüp; 3) tan, gün doğmaya başlamak. Edebi metinlerde ikinci ve üçünçü manaların daha sıklıkla kullanıldığını görmekteyiz. Canlı halk diline ise üçünçü anlam geçmiştir. Özbek dilinde tang sözü genellikle belli kelimelerle ve ibare şeklinde görünmektedir: tang atgünçe, tang atgaç, tang atdi, tang payti gibi. Özbek klasik şiirinde bu sözün nasıl yansıtıldığını görmek için Divanü Lügati’t-Türk’ten sonra yazılmış bazı eserlere sırasıyla bakmak yerinde olacaktır.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen linki tıklayın: Dîvânü Lügâti’t-Türk’teki Tang sözünün XIX. Yüzyıl Kokand şairlerindeki tezahürü