“Bir kuşak, bir yol” projesi’nin jeopolitiği, Türk kuşağı ve Uygurlar

Mehmet Akif OKUR

ÖZET

Çin’in “Bir Kuşak, Bir Yol” projesi, ilan edilen ekonomik büyüklükler ve kapsayacağı coğrafi genişlikle dikkatleri üzerinde topluyor. Bu girişimin potansiyelini doğru ölçmek ve başarı şansını layıkıyla değerlendirebilmek için arkasındaki jeopolitik mantığın anlaşılmasına ihtiyaç var. Bu makalede, realist teorinin değişik varyantlarının benimsediği güç geçişi ve güç dengesi kuramlarına ilişkin literatürün temel varsayımlarından hareketle, “Bir Kuşak, Bir Yol”u motive eden genel güvenlik denklemi ve bu projenin Batı’ya yöneleceği ana güzergahlar incelenmektedir. Çin’in büyük ve küçük komşularıyla ilişkilerinin doğası ve bunların evrilebileceği muhtemel
doğrultu üzerinde durulmaktadır. Buna göre, ABD ile rekabetinin tırmanarak çatışmaya evrilebileceğini düşünen Çin, kendisine ekonomik ve askeri açılardan büyük zararlar verebilecek muhtemel deniz ablukası girişimlerine karşı kara güzergâhlarına yönelmektedir. Ancak, güç dengesi mantığının tesirlerini bu rotalarda da göstereceği anlaşılmaktadır. Rusya’nın orta vadede nasıl davranacağı belirsizdir. Benzer bir şekilde, İran üzerinden geçen yollarla ilgili jeopolitik risk de hayli yüksektir. Bu sebeple makalede, Çin’i Avrupa ve Ortadoğu’ya bağlayan farklı rotalar arasında Pekin açısından en güvenlisinin “orta koridor” olduğu ileri sürülmektedir. Ağırlıklı olarak Türk ve Müslüman nüfusla meskun bu “Türk Kuşağı”nda kamuoyunun “Bir Kuşak, Bir Yol”a desteğini etkileyecek faktörler arasında Uygur Türkleri’nin durumu da yer
almaktadır. Makalede son olarak, Çin’in Türk kuşağı ve Ortadoğu’da daha iyi bir imaj inşa etmek için işe Uygurlara yaklaşımını güvenliksizleştirip yeniden tahayyül ederek başlaması gerektiği vurgulanmaktadır.

Makalenin tamamına erişmek için lütfen tıklayınız: Bir kuşak bir yol projesi’nin jeopolitiği, Türk kuşağı ve Uygurlar